تشخیص عسل طبیعی را از عسل تقلبی|روشهای خانگی و آزمایشگاهی
چگونه عسل طبیعی را از عسل تقلبی تشخیص دهیم؟ بررسی تخصصی با نگاه آزمایشگاهی از زبان یک زنبوردار با تجربه
اگر تا امروز برای خرید عسل طبیعی سردرگم بوده‌اید و نمی‌دانستید چطور می‌توان عسل اصل را از عسل تقلبی یا صنعتی تشخیص داد، این مقاله برای شماست. ما در آزمایشگاه تخصصی مواد غذایی هانی مون، به عنوان یکی از مراکز مرجع کنترل کیفیت عسل در ایران، هر روز با نمونه‌های مختلف عسل مواجه می‌شویم؛ از عسلهای کوهی ارگانیک تا عسلهای صنعتی که در ظاهر فریبنده‌اند اما فاقد هرگونه ارزش غذایی‌اند.
در ادامه، با زبانی ساده اما علمی، تفاوت بین عسل طبیعی و تقلبی را بررسی می‌کنیم و روش‌هایی را که در آزمایشگاه برای تشخیص این تفاوت‌ها استفاده می‌شود، به شما معرفی خواهیم کرد.
عسل طبیعی چیست؟
عسل طبیعی عسلی است که زنبور عسل از شهد گل‌ها و گیاهان طبیعی جمع‌آوری و بدون تغذیه شکر، گلوکز، یا شربت‌های مصنوعی آن را در کندو ذخیره می‌کند. در مقابل، عسل تقلبی معمولاً یا ساخت بشر است یا از طریق تغذیه زنبورها با محلول‌های شیرین صنعتی تولید می‌شود.
طبق استاندارد Codex Alimentarius که توسط FAO/WHO تدوین شده، برای اینکه یک محصول «عسل» نامیده شود، باید ترکیبات مشخصی از قندهای طبیعی (فروکتوز، گلوکز)، آنزیم‌ها و مواد معدنی را داشته باشد.
روشهای خانگی تشخیص عسل طبیعی (با محدودیت‌هایشان)
-
تست انحلال در آب: عسل طبیعی به راحتی در آب حل نمی‌شود و ته‌نشین می‌ماند، ولی این تست قطعیت ندارد.
-
تست شعله یا کبریت: برخی می‌گویند عسل طبیعی آتش می‌گیرد، اما رطوبت بالا یا پایین می‌تواند نتیجه را تغییر دهد.
-
تست جذب در کاغذ: عسل تقلبی، چون رطوبت بیشتری دارد، در دستمال کاغذی پخش می‌شود. اما باز هم این تست نسبی است.
این تست‌ها تنها می‌توانند به عنوان سرنخ ابتدایی استفاده شوند، اما هیچ‌کدام دلیلی برای تصمیم قطعی نیستند.
روش هانی مون در تشخیص عسل اصل
ما به تجربه ی سالها کار با زنبورداران، عسل فروشان و آزمایشگاهها، دیگر عسل را که در دست می گیریم، تشخیص می دهیم که اوضاع از چه قرار است. البته این تشخیص صرفا در تایید و رد عسل طبیعی است و برای سنجش میزان و قوت یک عسل، تنها راه موجود، آزمایشگاه معتبر مواد غذایی است و لاغیر.
ما عسل طبیعی را از رنگ و بوی و طعم آن تشخیص می دهیم، نه دستمال کاغذی و فندک و …. . عسل طبیعی که از اکسترکتور به درون حلب ریخته می شود، بدون گرم شدن صاف شده است. یعنی فقط اضافات درشت از آن جدا شده است و اصطلاحا خام یا حرارت ندیده یا بکر و یا Rural است. چنین عسلی از فاصله ی دور برای ما قابل تشخیص است چراکه شفاف نیست و میکرو موم و خرده های دست و پای زنبور و لانه زنبور در ان وجود دارد.
تقلبان عسل ساز، شاید درون حلب تعدادی زنبور پرت کنند تا طبیعی جلوه دهند، اما میکروموم و سایر افزودنیها برایشان توجیه زمانی ندارد. بنابراین
تشخیص عسل واقعی
عسلهای فیک و یا عسلهای صنعتی و اصطلاحا عسلهای دیگی را شفاف و تمیز و بدون ذره ای اضافات می بینید.
همچنین عسل طبیعی با کیفیت مقداری طعم ترشی و تلخی و همراه با دود را در تیست اولیه دارد. تشخیص این سه مورد کار فرد تازه کار نیست و با تیست کردن صدها عسل مختلف، ذایقه ی شما تربیت می شود که غریبه را تشخیص دهد. حالا، متقلبان تلاش می کنند این شربتی که سعی دارند بنام عسل بفروشند را تا می توانند خوشبو و خوش عطر نمایند. بنابراین با افزودن عصاره های مختلف، یک ماده ی شفاف و خوشبو و خوشمزه را تولید می کنند که زنبور برای آن دست می زند. من تا به امروز عسل طبیعی شفاف و خوشبو و خوشمزه با این حد از اغراق ندیده ام. اما آنها چاره ای ندارند.. برای فریب مخاطب، مجبورند اغراق نمایند.
مهمترین روش تشخیص عسل طبیعی برای مصرف کنندگان، نمایش عدد UHF روی بسته بندی عسل است. UHF از شماره +1 تا +10 می باشد و نشان دهنده ی درجه ی کیفی عسل است. UHF+1 ارزانترین عسل طبیعی و UHF+10 گرانترین و کمیابترین عسل طبیعی ایرانی است. دقت کنید UHF+1 از عمده ی عسلهای موجود در فروشگاهها و مغازه ها، یک سر و گردن بالاتر است و صرفا با آزمایشات سخت گیرانه به این نمره رسیده و گرنه آن عسل نماها حتی در آزمایش شرکت داده نمی شوند.
✅ روشهای آزمایشگاهی تشخیص عسل اصل
در آزمایشگاه تخصصی هانی مون، با استفاده از دستگاه‌های دقیق و روشهای علمی استاندارد، موارد زیر بررسی می‌شود:
1. آنالیز قندها (HPLC)
-
عسل طبیعی دارای نسبت مشخصی از فروکتوز به گلوکز است (حدود 1.2 تا 1.4).
-
اگر گلوکز به طور غیرطبیعی زیاد باشد، احتمال تغذیه مصنوعی وجود دارد.
2. بررسی آنزیم دیاستاز
-
این آنزیم تنها توسط زنبور و در فرآیند طبیعی تولید می‌شود.
-
عسلهای صنعتی یا تقلبی، دیاستاز ندارند یا بسیار کم دارند.
استاندارد اروپا (EU Directive 2001/110/EC) می‌گوید حداقل فعالیت دیاستازی باید 8 واحد باشد.
3. وجود HMF (هیدروکسی‌متیل‌فورفورال)
-
مقدار زیاد HMF نشانه حرارت دیدن یا قدیمی بودن عسل است.
-
عسل طبیعی تازه HMF بسیار کمی دارد (کمتر از 15 ppm).
4. تست ایزوتوپ کربن (C13)
-
این روش، وجود قندهای صنعتی حاصل از ذرت یا نیشکر را شناسایی می‌کند.
-
دقیق‌ترین روش شناسایی تقلب است و در آزمایشگاه‌های پیشرفته دنیا استفاده می‌شود.
🔬 مثال واقعی از آزمایشگاه گودکرت
در یکی از نمونه‌های ارسالی به آزمایشگاه ما، ادعا شده بود عسل از منطقه اردبیل و صد در صد طبیعی است. اما نتایج آزمایش C13 نشان داد که بیش از ۲۰٪ از قندهای موجود در آن منشأ غیرطبیعی داشتند. همچنین فعالیت دیاستازی آن تقریباً صفر بود. در نتیجه، این عسل به‌عنوان تقلبی و خارج از استاندارد شناخته شد.
💡 چگونه مطمئن خرید کنیم؟
تنها راه اطمینان، خرید از برندهایی با آزمایشگاه معتبر و گزارش کنترل کیفیت است. برندهایی مثل هانی مون و گودکرت، با پشتوانه علمی، گواهی آزمایشگاهی و تعهد به صداقت در تولید، تضمین می‌کنند که عسلی که به شما می‌رسد، نه تنها خوش‌طعم بلکه واقعاً طبیعی و سالم است.
📌 منابع و لینک‌های معتبر:
🐝 نتیجه‌گیری: عسل اصل یعنی اعتماد، نه ظاهر
شاید ظاهر دو شیشه عسل هیچ تفاوتی نداشته باشد، اما درون یکی، طبیعت جاری است و در دیگری فریب. انتخاب با شماست؛ اما ما در هانی مون و گودکرت، همیشه طرف طبیعت و سلامت شما هستیم.
